Η πορεία του χορού του Λιονταριού (Lion Dance) διαμέσου του χρόνου, είναι στενά δεμένη με την κινέζικη ιστορία και τη λαϊκή κινέζικη κουλτούρα. Αποτελεί επίσης ένα σημαντικό κομμάτι του παραδοσιακού kung fu. Είναι ένας πολεμικός χορός που απαιτεί ειδικές σωματικές ικανότητες, η ανάπτυξη των οποίων γίνεται στον χώρο ενός γνήσιου σχολείου πολεμικής τέχνης (Kung fu) ή ειδικού εκπαιδευτικού κέντρου, το οποίο έχει άμεση ή έμμεση σχέση με τη εκπαίδευση του kung fu.

Όλα τα παραδοσιακά σχολεία kung fu έχουν τη δική τους ομάδα χορού του λιονταριού και αυτό αποτελεί μέρος της παράδοσης. Στην ύλη του choy lee fut περιέχονται 10 διαφορετικές ρουτίνες λιονταριού .

Γέννηση – Ανάπτυξη

Ιστορικές αναφορές φέρνουν τη γέννηση του Χορού του Λιονταριού, στα χρόνια της Δυναστείας Ching (1644-1910),δίνοντάς του σημαντικό ρόλο στον αντικαθεστωτικό αγώνα εναντίον των Μαντζουριανών Ching. Επειδή στην Κίνα δεν υπήρχαν λιοντάρια, το σημερινό υφασμάτινο ή χάρτινο λιοντάρι είναι περισσότερο δημιούργημα της φαντασίας των Sifu του νότιου shaolin kung fu, οι οποίοι το συνέδεσαν με το μυθικό ζώο Μονόκερο, προσθέτοντάς του ένα κέρατο στην κορυφή του κεφαλιού και ποικίλα χρώματα, δίνοντάς του μία πιο επιβλητική και εντυπωσιακή εμφάνιση. Σήμερα, ο Χορός του Λιονταριού φέρνει καλή τύχη στις Κινέζικες κοινωνίες και όχι μόνο και την Κινέζικη πρωτοχρονιά σε όλο τον κόσμο. Παρών σε μεγάλα εγκαίνια, απαραίτητο φολκλορικό στοιχείο σε επετηρίδες, εθνικές γιορτές και γενέθλια. Αρκετές φορές χρησιμοποιείται για διαφημιστικό σκοπό και μερικές φορές σε κηδείες αλλά μόνο σε ασπρόμαυρα χρώματα και αργή, λυπημένη κίνηση.

Είδη λιονταριού

Σήμερα υπάρχουν δυο βασικά σχέδια – είδη Λιονταριού. Το Νότιο περισσότερο εντυπωσιακό και μεγάλο, που αναπτύχθηκε στην περιοχή της Καντών και το Βόρειο, μεταγενέστερο, μικρότερο και ελαφρύτερο του Νοτίου, το οποίο αναπτύχθηκε στην περιοχή του Πεκίνου. Από τα δύο βασικά είδη λιονταριού έχουν προέλθει ορισμένες παραλλαγές, που αφορούν μικρές αλλαγές στη σχεδίαση ή το σχήμα. Παράδειγμα αποτελούν τα τρία κύρια είδη του λιονταριού της Καντών. Ανεξαιρέτως του είδους, το λιοντάρι χωρίζεται σε δύο μέρη, το κεφάλι και την ουρά. Το κεφάλι είναι κατασκευασμένο από έναν σκελετό με λεπτά μπαμπού, ο οποίος έχει επενδυθεί με χαρτί βαμμένο με ειδική βαφή και έχει τρία κινητά μέρη, τα δύο αυτιά και το κάτω σαγόνι, τα οποία χρησιμοποιούνται ανάλογα με τις τεχνικές από τον χορευτή του κεφαλιού. Η ουρά χρησιμοποιείται από τον χορευτή της ουράς και αποτελείται από επιμήκεις υφασμάτινες λωρίδες, κυρίως ενός χρωματισμού ή κατά περίπτωση από συνδυασμό χρωμάτων, τα οποία όμως πάντα συνδυάζονται με τα χρώματα τού κεφαλιού. Τα παραδοσιακά χρώματα είναι το κίτρινο, το κόκκινο, το μαύρο και το πολύχρωμο, τα οποία εκπροσωπούσαν κατά το παρελθόν κάποια ιδιαίτερα στοιχεία, αλλά σήμερα εξυπηρετούν περισσότερο την οπτική καλαισθησία. Επιπλέον, σήμερα χρησιμοποιούνται και άλλα χρώματα, όπως ασημί, χρυσό, ροζ κλπ, ιδιαίτερα από τις επαγγελματικές ομάδες.

Η χορογραφία

Η ομάδα αποτελείται από έξι έως δώδεκα άτομα. Έναν χειριστή του τυμπάνου, έναν χειριστή του γκόνγκ, δύο έως οκτώ χειριστές των κυμβάλων και τους δύο χορευτές τής ουράς και του κεφαλιού. Η ομάδα λειτουργεί σαν ενιαίο σύνολο στις διάφορες φάσεις τής ρουτίνας, με τη μουσική να εκφράζει ηχητικά και το λιοντάρι οπτικά, τα συναισθήματα τού λιονταριού. Η ρουτίνα τού χορού του λιονταριού έχει τέσσερις βασικές περιόδους: το «Ξύπνημα», την «Αναζήτηση τού φαγητού», το «Τρώγοντας το φαγητό» και το «Κλείσιμο». Η βασική ρουτίνα παριστάνει ένα λιοντάρι το οποίο ξυπνά, ψάχνει προσεκτικά για τροφή, αφού βρει την τροφή του την προσεγγίζει πάλι προσεκτικά και αφού την φάει, επιστρέφει στον χώρο του για ανάπαυση. Οι χορευτές προσπαθούν να αποδώσουν κατά τον δυνατόν καλύτερο τρόπο, με τη συνοδεία τής μουσικής, τα συναισθήματα του ξυπνήματος, των κινδύνων αυτής τής διαδρομής, την ευφορία μετά το γεύμα. Το γεύμα αποτελείται από ένα πράσινο λαχανικό, δεμένο με μία κόκκινη κορδέλα, πού περιέχει τοchoy ching. Οι βηματισμοί μονόκερου, ιππαστί, κρεμαστή, τόξου, στο ένα σκέλος, γονατιστή, είναι ίδιοι σε όλες ανεξαιρέτως τις σχολές, διαφέρουν όμως ως προς τα χαρακτηριστικά τής κάθε σχολής kung fu ή Χορού του λιονταριού. Η διαμόρφωση τής χορογραφίας είναι ευθύνη του υπευθύνου τής ομάδας και εκφράζει την ιδιαίτερη φαντασία και δημιουργικότητά του, πάντα όμως μέσα στα όρια των θεσμοθετημένων παραδοσιακών κανονισμών.

Επίπεδα δυσκολίας

Τα επίπεδα ικανοτήτων είναι τρία. Το εδαφικό, το οποίο εκτελείται στο επίπεδο του εδάφους. Το μεσαίο, το οποίο εκτελείται σε ειδικές βάσεις ποικίλους μορφής και έως 1.30m. ύψος. Το προχωρημένο ή επαγγελματικό, το οποίο εκτελείται επάνω σε βάσεις οι οποίες αρχίζουν από το ύψος του 1m. και φθάνουν έως τα 5m. Το εδαφικό επίπεδο προσεγγίζει περισσότερο τον αυστηρά παραδοσιακό χορό, ενώ το προχωρημένο επίπεδο προέρχεται από διαγωνισμούς παλαιών ετών. Συγκεκριμένα, από τον παλαιό καιρό διοργανώνονταν διαγωνισμοί με μεγάλα χρηματικά έπαθλα (Choy Ching) και χορηγούς εμπόρους ή προύχοντες, κατά τη διάρκεια μεγάλων εορτών σε περιοχές με ιδιαίτερη εμπορική ανάπτυξη. Τα υψηλά χρηματικά έπαθλα προσήλκυαν αφ’ ενός αξιόλογες ομάδες για υψηλό συναγωνισμό, αφ’ ετέρου την ανάλογη προσέλευση κοινού και εμπορικού κέρδους. Η ένταση τής νίκης για την οικογένεια που εκπροσωπούσαν και το καθόλου ευκαταφρόνητο χρηματικό έπαθλο, ώθησε πολλές ομάδες στη χρησιμοποίηση δύσκολων ακροβατικών και εμποδίων, ανεβάζοντας έτσι το βαθμό δυσκολίας του προγράμματός τους, φθάνοντας έτσι στο σημερινό προχωρημένο επίπεδο.

Η τελετή Hoy gong dim jing

Ο χορός του λιονταριού δεν είναι επιπόλαιη υπόθεση. Υπάρχει μία ειδικά σχεδιασμένη παραδοσιακή τελετή, που δίνει ζωή στο λιοντάρι και οι γνήσιοι Sifu σε όλον τον κόσμο την ακολουθούν επακριβώς. Η τελετή αποτελείται από τρία μέρη και σαν ανάδοχοι διαλέγονται επίσημοι. Το πρώτο μέρος ονομάζεται “Κρεμώντας το κόκκινο” (Qua Hong). Ο πρώτος επίσημος δένει στο κέρατο του λιονταριού μία κόκκινη κορδέλα, που έχει στο κέντρο της συνήθως ένα καθρεπτοειδές μέταλλο. Η κορδέλα φέρνει καλή τύχη στο λιοντάρι και ο καθρέπτης διώχνει τα κακά πνεύματα μακριά του. Το δεύτερο μέρος ονομάζεται “Τοποθετώντας τα λουλούδια ” (Cham Fa). Ο δεύτερος επίσημος τοποθετεί στα βλέφαρα του λιονταριού ειδικά σχεδιασμένα χάρτινα λουλούδια, με μεταλλικούς γάντζους σε σχήμα σκουλαρικιού. Το τρίτο και το σημαντικότερο μέρος το εκτελεί ο ανώτερος επίσημος και ονομάζεται “Δώσε τη ζωή, στιγματίζοντας την κόρη του ματιού” (Hoy gong dim jing). Μία κόκκινη σκόνη το Jew Sa που χρησιμοποιείται στην κινέζικη ιατρική, είναι το βασικό υλικό. Για την αραίωση τής σκόνης με λίγο νερό, χρησιμοποιείται μισή ρίζα Ginger, σκαλισμένης σε σχήμα κούπας. Ο επίσημος αραιώνει το Jew Sa με ένα πινέλο κινέζικης καλλιγραφίας και στιγματίζει τις κόρες των ματιών, τη μύτη, τη γλώσσα και το πίσω μέρος των αυτιών. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται η είσοδος των κακών πνευμάτων, από τα ανοίγματα στο εσωτερικό του λιονταριού. Η τελετή ολοκληρώνεται με τον επίσημο να στιγματίζει το πίσω μέρος του λιονταριού, από το κέρατο μέχρι το τέλος της ουράς, προσποιούμενος ότι το βάφει, δίνοντας έτσι στο υφασμάτινο λιοντάρι το πνεύμα της ζωής. Σε όλη τη διάρκεια της τελετής, οι χορευτές του κεφαλιού βρίσκονται ακίνητοι κάτω από το λιοντάρι, στη στάση τού “Κοιμισμένου λιονταριού” και με το τέλος τής τελετής αρχίζουν να χορεύουν.

Choy ching

Η εντυπωσιακότερη περίοδος του χορού είναι το “Τρώγοντας το φαγητό” (Choy Ching). Το λιοντάρι πλησιάζει το choy ching με ιδιαίτερη προσοχή, φοβούμενο την ύπαρξη παγίδας. Το choy ching είναι οποιοδήποτε πράσινο λαχανικό, που περιέχει έναν κόκκινο φάκελο με χρήματα για την ομάδα. Στα εγκαίνια τοποθετείται μπροστά από την πόρτα της επιχείρησης και σε γενέθλια ή άλλες εκδηλώσεις, στο κέντρο του χώρου για τον χορό. Μία άλλη συνήθης τεχνική είναι το “Ουράνιο φαγητό” (Tien Ching). Επειδή το ching βρίσκεται αρκετά ψηλότερα από το επίπεδο του κεφαλιού, θεωρείται φαγητό από τον ουρανό. Αυτή η τεχνική ξεκινά από τα πολύ παλαιά χρόνια. Η Κινέζικη πρωτοχρονιά εύρισκε τα λιοντάρια στους δρόμους, να καλωσορίζουν τον καινούργιο χρόνο. Κάτοικοι διαμερισμάτων σε ορόφους πρόσφεραν το ching με καλάμι από το μπαλκόνι τους και οι χορευτές χρησιμοποιούσαν δύσκολες τεχνικές για μεγάλα ύψη, όπως αναρρίχηση σε κοντάρι, πυραμίδας. Όταν το ching προσφέρεται στο έδαφος ονομάζεται “Εδαφικό φαγητό” (Dei Ching).